Hoe overleef ik Kerst als autist?! 7 tips om de feestdagen door te komen

“It’s the most wonderful time of the year” of althans… Begrijp me niet verkeerd, ik ben echt dol op alles rondom Kerst: kerstfilms, kerstkransjes, kerstversiering, schaatsen, warme chocomel en sneeuw! Het kan me allemaal niet kerstig genoeg zijn! Maar bij de kerstperiode komen ook vaak veel “verplichtingen” om de hoek: familiediners, gourmetten, cadeautjes, nog meer familie en dit vaak meerdere dagen achter elkaar. Niet iets dat ik persoonlijk wil als autist.

Omdat ik zelf mijn diagnose pas op latere leeftijd kreeg, is ook Kerst iets waarin ik mij nu als autist anders opstel dan voorheen. Jaren geleden ging ik – mokkend – mee naar mijn ex-schoonfamilie waarbij het traditie was om zowel op kerstavond als op eerste kerstdag samen te eten. Nu ben ik meestal gewoon lekker alleen.

Het duurt nog eventjes voordat het Kerstmis is, maar omdat de feestdagen vaak weken van tevoren al worden gepland, heb ik deze blog nu al geschreven. De tips zijn daarbij natuurlijk ook toe te passen op andere feestdagen, zoals Sinterklaas! Hoe zorg je er nou voor dat je de kerstperiode indeelt op een manier die voor jou werkt? En wat te doen als je allerlei “verplichtingen” hebt?

1. Sociale “verplichtingen” bestaan niet

Het “verplicht” gezellig moeten doen, legt voor mij erg veel druk op feestdagen. Ik vind dan eigenlijk ook dat sociale “verplichtingen”, bijvoorbeeld vanuit familie, vaak niet écht moeten. Tradities kunnen prachtig zijn, maar dat iets “elk jaar zo gedaan wordt, dus dit jaar ook” gaat niet altijd op. Vraag bijvoorbeeld eens aan je familie (of de mensen waarmee je traditiegetrouw Kerst viert) of jullie manier van vieren nog wel aansluit bij ieders behoefte. Het kan dan natuurlijk zijn dat alle andere mensen wel graag dezelfde manier aan willen houden, maar het zou best ook heel goed mogelijk kunnen zijn dat ook jouw andere familieleden wel eens hebben nagedacht over een andere invulling van Kerst. Bijvoorbeeld omdat er nu kleine kinderen zijn of omdat je ouders geen zin meer hebben om uren in de keuken te staan. Zoek dan samen naar een mogelijke nieuwe invulling.

2. Ga op een andere dag

Een voorbeeld van een andere invulling van het kerstdiner is om dit diner niet op 25 of 26 december te organiseren. Het is prima mogelijk om Kerst te vieren op een andere dag. Dit kan in december zijn, maar zelf heb ik elk jaar een diner met vriendinnen midden in januari. We hebben hierdoor meer rust dan door het te proppen in de volle decembermaand en het is een geweldige reden om de kerstboom wat langer te laten staan. Ook kan je bijvoorbeeld kiezen om het kerstdiner op te delen in meerdere kleinere groepjes mensen. Als grote groepen mensen voor jou niet werken dan kan je afspreken om bijvoorbeeld wel naar je ouders te gaan, maar niet met je eventuele partner of eventuele broers of zussen tegelijkertijd. Met hen spreek je dan weer een andere keer af. Op deze manier kan je iedereen zien, maar is het hopelijk niet te overweldigend.

3. Ga korter

Is het echter niet mogelijk om de grote groep op te delen in kleine groepjes en “moet” je per se je gezicht laten zien? Spreek dan af om eventjes te komen en niet de hele dag of avond. Ik was ooit met iemand mee naar een kerstfeestje en ik had besloten dat ik eerder weg zou gaan. Op die manier kon ik er wel even bijzijn en kletsen, maar zou ik niet over mijn grenzen gaan. Ik vond dit een fantastische oplossing! De persoon waarmee ik was vond het, zoals hij achteraf aan mij vertelde, belachelijk en ik had wat hen betreft net zo goed helemaal niet kunnen gaan “want het heeft geen zin om maar eventjes te gaan.” Wees je ervan bewust dat je ook dit soort negatief commentaar kan krijgen. Echter dit werkt ook vaak als een goed filter. Mensen die dit niet begrijpen moet je eigenlijk niet in je leven willen hebben, dus het filtert ook gelijk uit met welke mensen jij wél echt Kerst wil vieren.

4. Nodig mensen bij jou thuis uit

Voor mij is reizen erg overprikkelend en vermoeiend. Ik heb geen auto en ben dus afhankelijk van het OV. Omdat mijn familie niet in dezelfde stad woont, zal ik dus altijd een stukje moeten reizen. Om mijn energie wat beter te kunnen spenderen – aan de mensen in plaats van aan het OV – is het in sommige gevallen dus handiger als mensen bij mij komen in plaats van andersom. Dit wil niet zeggen dat ik dan gelijk vind dat ik ook verantwoordelijk ben voor alle hapjes en drankjes! Het is ook prima mogelijk om de verantwoordelijkheid te delen met de gasten en aan het bezoek te vragen om iets mee te nemen. In het geval van het kerstdiner dat ik met vriendinnen elk jaar houdt, zorgen we allemaal voor een eigen dinergang, waardoor de taken goed verdeeld zijn.

5. Doe een andere activiteit

Tot nu toe gaat het vooral over kerstdiners, maar dit hoeft natuurlijk helemaal niet jouw kerstactiviteit te zijn. Ik heb het ook niet zo op een tiengangendiner of uren gourmetten waardoor je hele huis nog dagen blijft stinken. In plaats daarvan kan je natuurlijk ook gewoon bij elkaar op bezoek gaan voor een warme chocomel met appeltaart. Andere leuke ideeën zijn samen een winterwandeling maken, een kerstfilm kijken, samen de kerstboom versieren of kerstkaarten knutselen, puzzelen of bordspellen spelen etc. Het gaat er tenslotte om dat je samen quality time door kan brengen.

6. Maak duidelijke afspraken

Zoals het belangrijk is om bij het uitgaan duidelijke afspraken te maken, is dit mijns inziens net zo belangrijk wanneer je thuis met mensen afspreekt. Maak van tevoren goede afspraken over wat je gaat doen, hoe laat, met wie, wie wat meeneemt, welke muziek je draait, wat je gaat eten etc. Hoe meer details, hoe makkelijker het voor mij vaak is. Voorspelbaarheid geeft mij een soort rust, waardoor ik niet meer hoef te stressen over de dingen tijdens de activiteit. Samen een kerstfilm kijken? Leuk! Maar kies welke film en welke snacks je wil eten van tevoren uit. Samen kerstdineren? Voor mij is het dan essentieel dat ik weet wat er op het menu staat. Let wel, dit geldt natuurlijk niet voor elke autist. Er zullen zeker ook mensen zijn die dit niet nodig hebben of misschien juist helemaal allemaal niet van tevoren hoeven te weten.

7. Blijf lekker thuis

Het kan natuurlijk voorkomen dat je voor een kerstviering bent uitgenodigd waarvan je weet dat het niet bij je past. Ik ben zelf nogal geneigd om mezelf heel uitgebreid te gaan verantwoorden als ik ergens niet heen kan. Echter hoe meer uitleg je geeft, hoe makkelijker er een discussie kan ontstaan. Zorg daarom dat het duidelijk en simpel is, bijvoorbeeld “ik heb dan helaas al andere plannen.” Dat deze plannen inhouden dat je thuis lekker op de bank een kerstfilm gaat kijken, dat hoeft de ander natuurlijk niet te weten. Om compleet van het “verplichte” gevoel weg te blijven, werkt thuis blijven voor mij het allerbest! De laatste jaren heb ik de kerstdagen heerlijk in mijn eentje gevierd. In je eentje Kerst vieren hoeft echt niet zielig te zijn, helemaal niet als je hier zelf voor kiest. Laat los wat andere mensen hier van zouden kunnen vinden en kijk echt naar wat jij zelf wil.