Autisme en grenzen bewaken

Grenzen bewaken, aanvoelen en communiceren vind ik als autist één van de lastigste dingen om te doen. Autisme en grenzen overschrijden gaan voor mij dan helaas ook hand in hand. Ik denk dat dit komt doordat ik mijn hele leven, vooral vóór mijn diagnose, vaak niet serieus genomen werd door leeftijdsgenoten. Wanneer ik bijvoorbeeld zei dat ik last had van prikkels of dingen op een bepaalde manier wilde doen, werd ik vaak gezien als een zeurpiet, bazig of een party pooper. Ik wist niet dat ik geen zeurpiet was, maar dat ik de dingen echt veel heftiger ervoer dan anderen en er écht last van heb als dingen ineens anders verlopen dan gepland. Als je maar vaak genoeg dit soort reacties krijgt van anderen, dan ga je geloven dat het allemaal aan jou ligt. Ik twijfelde zo aan mezelf dat ik me compleet ben gaan aanpassen door middel van camoufleren/maskeren.

Jaren van camoufleren/maskeren hebben bij mij geleid tot een continue people pleasing. Ik wist me vaak geen houding te geven in de maatschappij, dus liet ik anderen dingen kiezen of bepalen. Hiermee ging ik onbewust uit van de grenzen van anderen in plaats van mijn eigen grenzen. Het continue blijven pushen van mezelf en elke keer een tandje bij blijven zetten om maar mee te komen met “de rest” hebben uiteindelijk geleid tot een zeer zware burnout. De afgelopen jaren ben ik in therapie erg veel bezig geweest met het thema autisme en grenzen. Ik weet nu dat ik grenzen actief moet inzetten in mijn leven. Dit is echter niet zo makkelijk en kost een hoop tijd om aan te leren. Hier een aantal dingen die ik zelf heb geleerd. Al blijft het voor mij ook nog steeds een enorme uitdaging!

Weet wat je nodig hebt

In sociale situaties denk ik vaak: wil ik iets, omdat ik het wil of omdat de ander dit wil of omdat ik denk dat de ander dit wil? Wat zijn de verwachtingen van de ander? Bijvoorbeeld je met een groepje vrienden bent en je gaat samen iets bedenken om te doen. Wat ik als autist in dit geval vaak nodig heb, is een rustige omgeving zodat ik niet overprikkeld raak. Maar in mijn hoofd bedenk ik al wat ik denk dat andere mensen zouden willen en houd ik daar al rekening mee nog voordat het is uitgesproken. Daardoor ben ik twee stappen verwijderd van waar ik mijn hoofd ben gestart en van wat ik dus nodig heb. Ik ben dus eigenlijk al over mijn grens gegaan.

Beter is dus om gewoon te zeggen wat jij zelf wil. Het kan dan zijn dat de anderen alsnog wat anders willen, maar het kan net zo goed zijn dat ze het een heel goed idee vinden! En dan ben jij niet over je grens gegaan. Bepaal dus zelf je grenzen. Als je de grenzen door anderen laat bepalen, leg je de regie over je leven bij de ander. Dit leek mij vroeger heel fijn en makkelijk. Maar hierdoor gaf ik ook vaak anderen de schuld van wanneer ik over mijn grenzen was gegaan, omdat zij niet de voor mij juiste grens hadden aangegeven. Dit is natuurlijk super oneerlijk tegenover die andere persoon.

Autisme en grenzen herkennen

Zelf je grenzen bepalen is erg lastig als je je grenzen niet goed kan herkennen. Grenzen zijn er op verschillende gebieden: sociale grenzen, emotionele grenzen, fysieke grenzen, grenzen in energie etc. Het lichaam geeft vaak signalen af wanneer er een grens is bereikt, maar ik moet bekennen dat ik dit nauwelijks begrijp. Het hangt naar mijn mening dan ook samen alexithymie. Dingen zoals hoofdpijn of buikpijn als teken van grens heb ik jarenlang genegeerd. Daardoor is het lastig om nu te leren om de juiste betekenis aan deze fysieke gewaarwordingen te koppelen.

Door mijn autistische inertie is het ook lastig om mezelf te begrenzen als ik bezig ben met iets en er helemaal in zit. Voelen wanneer een ander over mijn grenzen heen gaat, vind ik ook erg lastig, omdat het vaak even kost om situaties te verwerken. Bij het herkennen van grenzen vind ik zelf het verschil tussen grens en limiet erg toepasbaar. Zie het als een auto die heel hard op een muur afrijdt. De grens van de auto om nog ongeschonden te blijven, is niet pas wanneer de auto de muur raakt, maar iets ervoor. Wanneer de auto de muur raakt, is het limiet bereikt en dit wil je natuurlijk niet, want dan is je auto stuk.

Autisme en grenzen communiceren

Omdat ik vaak in het moment zelf mijn grenzen niet voel, is het handig om vooraf te communiceren met anderen waar (meestal) mijn grens ligt. Bijvoorbeeld als ik ergens op visite ga, blijf ik maximaal twee uur. Of als iemand mij vraagt om iets te doen, dan antwoord ik standaard met: “Ik wil er even over nadenken en kom er later op terug.” Door dit soort kant-en-klare zinnetjes en regels te hebben, maak je het een stuk makkelijker voor jezelf. En weet dat “nee” ook gewoon een antwoord is.

Als andere mensen dat niet begrijpen, kan je de ander laten weten wat er gebeurt als je jouw grens wel over zou gaan. Bijvoorbeeld: “Als ik vanavond met jou mee ga naar de kroeg, dan raak ik zo overprikkeld dat ik morgen heel de dag in bed moet liggen en niks meer kan doen.” Ik ben zelf altijd bezig met wat anderen vinden of denken en houd dus (onbewust) rekening met andermans potentiële grenzen, zelfs zonder dat ze deze hebben uitgesproken. Ik kan daardoor best knorrig worden als anderen dat niet doen, maar mensen kunnen niet in je hoofd kijken. Als jij niet communiceert waar jouw grens ligt, kunnen anderen het raden, maar ze zullen er vaak naast zitten.

Autisme en grenzen handhaven

Een grens die je niet handhaaft, is slechts een suggestie. Zoals het voorbeeld hierboven: “Als ik vanavond met jou mee ga naar de kroeg, dan raak ik zo overprikkeld dat ik morgen heel de dag in bed moet liggen en niks meer kan doen.” Als je vervolgens tóch meermaals meegaat, omdat de ander blijft aandringen, dan zal de ander jouw grens niet begrijpen en daardoor ook niet respecteren.

Blijven mensen toch aandringen, blijf je grens dan herhalen. Maar blijf dit ook weer niet oneindig doen. Als iemand na een keer of drie uitspreken jou niet wil horen of jouw legitieme reden ziet als “excuusje” dan is het gewoon klaar. Het handhaven van je grenzen tegenover anderen gaat waarschijnlijk niet altijd goed, maar wanneer het niet lukt om je grenzen in het moment aan te geven, kan je er altijd later nog op terug komen.

Grenzen kunnen veranderen

Als autist haat ik veranderingen, maar bij dit onderwerp is het wel belangrijk om te beseffen dat grenzen kunnen veranderen. De omstandigheden van de dag, de verschillende mensen om je heen en de levensfase waarin je je bevindt, kunnen enorme invloed hebben op je grenzen.

Hoe bewaak jij je eigen grenzen?